Onze collega Gülsuna glimlacht vaak bij de verraste blikken wanneer ze deelt dat zelfs een slokje water niet is toegestaan tijdens de ramadan. ”Nee, ik mag ook geen water drinken”, reageert ze dan. Gülsuna ziet deze periode niet als een last, maar ze koestert deze periode vooral. Voor haar is ramadan een prachtige tijd van het jaar, waar ze telkens weer vol verwachting naar uitkijkt. Nu de heilige maand weer is aangebroken, hebben we de kans gegrepen om Gülsuna een paar vragen te stellen over haar beleving.

Wat betekent de ramadan voor jou?
De ramadan betekent voor mij de heilige maand waar al mijn familieleden bij elkaar komen. Niet alleen vasten, maar met de ramadan is iedereen op tijd thuis. Hier ben ik dus ook enorm dankbaar voor. De ramadan zorgt ervoor dat wij als familie op dezelfde tijden samen kunnen bidden. Het is een geschenk om dit met je geliefden te kunnen doen. Het geeft een heel goed gevoel om samen te bidden en te eten. Na de hele maand komen we met onze hele familie samen op het Suikerfeest, dat doen we niet heel vaak, de ramadan is daar een oorzaak van. Voor mij staat de ramadan in het teken van geloof en familie. Dat is dan alleen met de familie uit Nederland. Omdat de ramadan elk jaar met 11 dagen verschuift zijn we een paar jaar terug met familie uit Turkije geweest tijdens het Suikerfeest. We gaan namelijk elke zomer een paar weken daarheen. Dit jaar is het ‘gewoon’ met de familie uit Nederland, wat ook heel fijn is.

Hoe was het om in de zomer te vasten?
Heel gek misschien, maar ik mis die tijden. Je werd heel vroeg wakker om te eten, je moest tot 10 uur ’s avonds vasten, het was super lekker weer, het was echt geweldig. Als je dit zou vragen aan mensen die moslim zijn, denk ik dat ze de ramadan in de zomer het beste ervaren.

Hoe bereid je je voor op de ramadan?
Mijn moeder doet voorbereidingen qua eten, vooraf maakt ze al best wel veel. Ik ben meer mezelf aan het ophypen en mentaal voor aan het bereiden. Dan weet je weer dat je regelmaat in je leven krijgt, omdat je tijdens de ramadan een hele vaste structuur hebt. Met de ramadan heb je meer de drang om je ook aan alle gebeden te houden. Je hoopt dat God dat ook ziet.

Hoe ziet een dag tijdens de ramadan eruit?
We worden rond 04:00 uur wakker om te ontbijten met zijn allen, dan eten we iets wat je goed vult voor de dag. Daarna is het ochtendgebed, dan ga je weer even slapen. Na twee uurtjes begint je dag en ga je naar school of werk. In de middag doen we een gebed (Dhuhr) en in de namiddag nog een gebed (Asr). Je breekt het vasten met het avondgebed (Maghrib), als de zon ondergaat. Dan gaan we eten met zijn allen. In de avond gaan we naar de Moskee om het laatste gebed (Isha) te bidden en vervolgens het laatste gebed te bidden, die je alleen tijdens de ramadan hebt (Taraweeh). Tijdens de ramadan ben je enorm bezig met je geloof, je bent veel aan het bidden. Ik voel me tijdens de ramadan heel erg verbonden met mijn geloof.

Hoe combineer je de ramadan met werk/school?
Met school was het heel makkelijk, ik zat op een openbare basisschool dus toen had ik veel klasgenootjes die ook meededen. Op de middelbare was dit hetzelfde verhaal. Docenten houden daar dan ook rekening mee. Vorig jaar was de ramadan wel zwaar, toen ik mijn meewerkstage liep. Ik werkte gewoon van 9 tot 5, dan merk je wel dat je aan het eind van de dag echt moe bent. Het bidden kan soms moeilijk zijn in de omgeving waar je je in bevindt. Tijdens het werken wil ik bijvoorbeeld geen gebed missen en moet ik hier rekening mee houden. Verder is het prima te combineren, alles wat we doen valt ook buiten de tijden van een normale baan. Je eet alleen de hele dag niet. Je bent wel moe omdat je minder slaapt, dat went wel.

Wat zijn verder uitdagingen aan de ramadan?
Het niet luisteren naar muziek vind ik lastig, dit wordt wel afgeraden namelijk. Muziek leidt je af van het geloof en tijdens de ramadan focus je je op jezelf en op het geloof. Tijdens de ramadan vind ik dat steeds weer lastig, ik hou wel heel erg van muziek namelijk. Ik vind het wel irritant dat mensen steeds weer aan mij vragen: “Maar mag je dan ook geen water drinken?” Nee, ik mag ook geen water drinken 😜.

Meestal zien mensen die niet meedoen aan de ramadan het als een soort straf. Ik vind het dan toch bijzonder waarom mensen dit denken, andere geloven vasten ook, alleen op een andere manier. Dan vind ik het gek dat mensen in 2024 heel veel dingen weten over het leven, maar nog weinig over mijn geloof. Het is helemaal geen straf, ik zeg het altijd zo: in Nederland kijken veel mensen uit naar kerst, ik kijk heel erg uit naar de ramadan.

Voel je je in de Nederlandse werkcultuur gesteund tijdens de ramadan?
Ik denk dat het moeilijk is te bedenken voor niet-moslims hoe de ramadan is als je nog nooit gevast hebt. Het kan mentaal zwaar zijn en soms heb je echt honger en dorst. Je kunt niet verwachten van een organisatie dat ze op zo’n manier met jou meeleven, maar ik denk dat er vooral veel begrip is. In die zin voel ik me zeker gesteund. Collega’s komen vaak naar mij toe om me even succes te wensen, dat waardeer ik heel erg. Het werk blijft gewoon hetzelfde en er wordt verwacht dat je professioneel bent. Je kunt niet verwachten dat een organisatie heel flexibel is alleen voor jou, maar elke vorm van ondersteuning wordt gewaardeerd!

Heb jij tips voor mensen die de ramadan combineren met werk?
💬 Praat erover. Je kunt je collega’s op de hoogte stellen dat je meedoet aan de ramadan, zodat ze hier rekening mee kunnen houden;
😇 Probeer gemotiveerd te blijven. Ook als er dingen zijn op werk waar je gefrustreerd van raakt, probeer het los te laten;
🩷 Maak een goede combinatie tussen werk en geloof, leg de focus deze maand op je geloof, maar blijf ook gewoon lekker je werk doen;
⏸️ Maak het voor jezelf zo comfortabel mogelijk. Ik heb bijvoorbeeld gevraagd of ik mag doorwerken in de pauze;
🙏 Probeer vooral de essentie van de ramadan niet te vergeten.

💙 Doe jij ook mee aan de ramadan? Dan wensen we jou een hele mooie maand toe. Ramadan Mubarak.